Smokkeltijden
Geschiedenis
Zij die niet gevonden wilden worden in de buurt van de grens, zochten de uitgestrekte heidegebieden, bossen en velden op. Zo vormden deze landschappen het ideale decor voor clandestiene smokkelactiviteiten. Smokkelen is wellicht iets van alle tijden, of tenminste van de tijden sinds er grenzen en geldhandel zijn.
Smokkelexpo
In september 2022 stond een eenmalige Smokkelexpo opgesteld in de evenemententent van “Euver De Grens”, te midden van vroegere smokkelpaadjes. Je kon er op begrijpelijke en tastbare manier kennis maken met straffe verhalen en exemplarische voorwerpen uit dit stukje geschiedenis waar iedereen wel
een band mee heeft.
E-book Smokkelexpo
De vele infoborden van onze Smokkelexpo zijn te interessant om op de zolder bewaard te worden. We bundelen ze in een digitaal boekje, leuk voor wie alles van naaldje tot draadje wil weten – met veel fotomateriaal.
Geschiedenis
Zij die niet gevonden wilden worden in de buurt van de grens, zocht de uitgestrekte heidegebieden, bossen en velden op. Zo vormden deze landschappen het ideale decor voor clandestiene smokkelactiviteiten. Smokkelen is wellicht iets van alle tijden, of tenminste van de tijden sinds er grenzen en geldhandel zijn.
In het Kempen~Broek nam het smokkelen echter een hoge vlucht toen de Belgisch-Nederlandse grens werd getrokken in 1843 met de Conventie van Maastricht. De vele bos- en landweggetjes in het dunbevolkte landschap werden drukbelopen smokkelroutes om goedkopere (consumptie)goederen te smokkelen. Goederen als boter en jenever werden in rugzakken of “pungelzakken” naar de ene of de andere kant van de grens gebracht om belastingen te ontlopen.
Tijdens beide wereldoorlogen werden zelfs personen gesmokkeld. Vanaf 1916 scheidde de sombere “Dodendraad” het bezette België van het neutrale Nederland: vluchtelingen werden noordwaarts door helpende omwonenden langs de draad gesmokkeld. En dat door een grenswachter om te kopen of door de onder dodelijke spanning staande prikkeldraad open te sperren met houten en rubberen voorwerpen. Tijdens WO II kwamen de vluchtelingen zuidwaarts over de grens toen België nog onbezet was: gestrande piloten, achtervolgde onderduikers en verzetslui benutten de geheime paadjes door het onherbergzame niemandsland.
De winst van de goederensmokkel werd vaak onmiddellijk opgesoupeerd in de enkele smokkelcafés vlak aan de grens. Dat waren o.a. Cyrenaica in Bocholt, De Graven in Weert en Kempkes in Kinrooi. De smokkelcafés moesten stilaan de deuren sluiten vanaf de jaren 1960. Door de oprichting van de EEG in 1957 nivelleerden zowel goederenprijzen als valuta van nationale munten zich in de daarop volgende jaren. Ook de landsgrens vormde geen harde, door douaniers bewaakte grens meer. Het nut van smokkel ging dus sterk achteruit, waardoor ook de fysieke draaischijven -de smokkelcafés- niet meer nodig waren. De exacte locaties zijn gekend, de funderingen zijn te vinden in de grond en/of er staan nog in meerdere of mindere mate bouwkundige relicten in het landschap. Veel oudere streekbewoners spreken nog over de tijd dat de cafés nog open waren.
Smokkelexpo
In september 2022 stond onze tijdelijke Smokkelexpo opgesteld in de evenemententent van openluchtspektakel “Euver De Grens”, te midden van vroegere smokkelpaadjes bij de Broekmolen aan de rand van het Stramprooierbroek. Iedereen kon er op begrijpelijke en tastbare wijze kennis maken met dit stukje geschiedenis waar alle streekbewoners wel een band mee hebben.
Zo’n 2.000 mensen namen er na de toneelvoorstellingen of tijdens de weekends de tijd om meer te weten te komen over de grens, douane, smokkel, de dodendraad en de pilotenlijnen, smokkelcafés en kleurrijke lokale verhalen en figuren.
De Smokkelexpo werd samen met Stichting Buitentoneel Stramproy georganiseerd en opgebouwd. Heemkunde Stramproy, de Geschied- en Heemkundige Kringen van Kinrooi en Bocholt, en het Smokkelmuseum van Cranendonck boden samen hun verzamelde informatie, collecties en medewerking aan. De vele meewerkende handen zorgden voor een uniek resultaat!
E-book Smokkekexpo
De vele infoborden van onze Smokkelexpo zijn te interessant om op de zolder bewaard te worden. We bundelden ze in een digitaal boekje, leuk voor wie alles van naaldje tot draadje wil weten – met veel fotomateriaal.
Download het e-book gratis via deze link!
Folder 'Smokkeltijden'
Kom te weten waarom er een stukje Stramproy in België kwam te liggen, hoeveel een grenspaal weegt, wat het kleinste voorwerp is dat gesmokkeld werd en hoe een kudde koeien zich zonder loeien stiekem de grens over liet brengen. De Smokkeltijden-folder laat je op een beknopte, laagdrempelige maar volledige manier kennismaken met het vroeg-20e-eeuwse smokkelverleden in en rond het Kempen~Broek.
De folder wordt volledig gratis verspreid in de bibliotheken, culturele centra en toeristische diensten van Kinrooi, Bree, Bocholt en Weert. Wil je als school of vereniging graag meerdere exemplaren? Geen probleem: geef ons een seintje en we bezorgen ze per post! Je kan de folder ook digitaal bekijken via deze link.
