Grensgevallen
Landschapserfgoed van het Kempen~Broek
Landschap van grenzen...
In het Kempen~Broek wordt de historische identiteit sterk gekenmerkt door het thema ‘grenzen’. Waar nu de lands- en provinciegrenzen lopen, liep vanaf de middeleeuwen de grens tussen enkele leengebieden. Het niemandsland van moerassen, heidegebieden en smalle doorgangen vormde duizenden jaren lang het decor van doortrekkende legers, grensconflicten met buren en honderden meters lange verdedigingssystemen. Het is het gebied waar smokkelen tot een professionele kunst werd verheven en waar grenspalen bij nacht en ontij werden verplaatst.
... en verhalen
Het is ook een streek waar nog veel verhalen de dragers van de geschiedenis zijn: over de beruchte ontvoering van de abdis van Thorn, de dwaallichtjes in de uitgestrekte moerasgebieden en de branddreigingen van bokkenrijderbendes. Er zijn ook archeologische sporen van grote verdedigingswallen, zo’n twintig grenspalen, prehistorische grafheuvelvelden, ruïnes van smokkelcafés, gerestaureerde schansen en handgegraven waterlopen.
Over bodem en mens
Het landschap zoals we dat nu in het Kempen~Broek kennen, is het resultaat van de millennialange wisselwerking tussen de omgeving en de mens. Oorspronkelijk bepaalden de bodem en de daarop ontwikkelde natuur waar de mens kon overleven en waar niet. Het landschap is er drager van een stille, bescheiden geschiedenis van de bewoners zelf. Ruimte of geld voor grootse bouwwerken was er niet: we vinden er dan ook geen grote kathedralen of kastelen terug. Maar het gebied ademt geschiedenis uit elke kier, vaak subtiel verstopt in het landschap en enkel leesbaar door een aandachtige waarnemer of verwerkt in een goed verteld verhaal.
Projectwerking
Met dit project willen we enkele typerende relicten -die bepaald werden door de bodem en ingebed zitten in het huidige landschap; die legendarisch maar tegelijk niet écht gekend zijn- tastbaar en zichtbaar maken voor álle inwoners van de streek. Op dit moment gaat het om:
Doelen
- andere doelgroepen dan de reeds geïnteresseerden warm maken
- je thuis voelen in je eigen landschap
- meebouwen aan de streekidentiteit
- je omgeving actief beleven
- begrip van en zorg voor het landschap aanwakkeren
- verhalen weer verbinden met landschappelijke sporen, en vice versa
- toeristische meerwaarde geven aan de streek
- mogelijkheden creëren voor lokale ondernemingen en streekeconomie
Locatie
Het project speelt zich af binnen de gemeenten Weert (provincie Limburg – NL), Kinrooi, Bocholt, Bree (provincie Limburg – BE), en dat vooral in het dunbevolkte deel van het platteland rondom de grens en weg van grote bewoningskernen. Historisch gezien was die het fluctuerende grensgebied tussen het toenmalige graafschap Loon, Overkwartier van Gelder en Land van Thorn.
Meerdere streekbewoners (vrijwilligers, ondernemers, gemeentebesturen) werken samen binnen dit project. Ze wonen en/of zijn actief binnen en over de gemeenten heen: binnen Grensgevallen speelt de huidige grens net geen rol meer.
